„… CO PAN JEZUS WYCIERPIAŁ …”


W okresie przygotowania do świąt Zmartwychwstania Chrystusa – zwanym popularnie Wielkim Postem – w świątyniach Kościoła katolickiego na świecie odbywają się nabożeństwa Drogi Krzyżowej z 14 stacjami (chociaż niepoprawnie zdarza się skracanie tego nabożeństwa do 7 stacji lub wydłużanie go do 15 i więcej stacji). Spotyka się też inne nabożeństwa typowe dla tego okresu liturgicznego np. nabożeństwo siedmiu słów Jezusa na Krzyżu lub tematyczne nabożeństwo wielkopostne. W tradycji polskiej pobożności religijnej od początku XVIII wieku ma swoje stałe miejsce śpiewane nabożeństwo Gorzkich Żali. To Księża Misjonarze wprowadzili je w kościele Świętego Krzyża w Warszawie i wydrukowali w 1707 roku pod tytułem „Snopek Mirry”. Nabożeństwo to swoją strukturą przypomina małe oficjum brewiarzowe (officium parvum). W średniowieczu popularne były krótkie oficja na cześć Matki Bożej, św. Anny, Męki Pana Jezusa, Aniołów, Apostołów, św. Józefa i Eucharystii – nawet przyporządkowane poszczególnym dniom tygodnia. Bardzo szybko te łacińskie teksty doczekały się rymowanych tłumaczeń na języki ojczyste (niem. Reimoffizien IX-XVI w.). Polskimi przykładami są Godzinki o NMP i Gorzkie Żale.

Wracając do wielkopostnego nabożeństwa o Męce Pańskiej trzeba powiedzieć, że podzielone jest ona na trzy części – co pozwala na śpiewanie go w kolejne niedziele tego okresu. Za każdym razem otwiera je Pobudka – śpiew pomagający usposobić serce na rozważanie Męki Jezusowej. Po niej następuje zapowiedź intencji oraz trzy śpiewy. Hymn podejmuje opowiadanie Ewangelii o wydarzeniach, które spotkały Jezusa w ostatnich godzinach Jego życia, natomiast Lament duszy nad cierpiącym Jezusem pozwala jakby uczestnikowi nabożeństwa przemówić bezpośrednio do Jezusa cierpiącego i Go pocieszyć „Jezu mój kochany” – „Bądź pozdrowiony. Bądź pochwalony, dla nas zelżony i pohańbiony! Bądź uwielbiony, bądź wysławiony, Boże nieskończony!” Pod koniec dochodzi śpiew Rozmowa duszy z Matką bolesną, w którym na zmianę przemawia Maryja i lud wierny (w niektórych parafiach śpiewany jest on na przemian przez mężczyzn i kobiety). Nabożeństwo to kończy śpiew „Któryś za nas…” oraz „I Ty, któraś współcierpiała…” (tp)