Poniedziałek w Oktawie Wielkanocy – 13.04.2020

Czytanie Dz 2, 14. 22-32 – Piotr głosi zmartwychwstanie Chrystusa

Ewangelia Mt 28, 8-15 – Chrystus zmartwychwstały ukazuje się niewiastom

Niech ta świeca nieustannie płonie

W tych dniach świątecznych dużą rolę odgrywa duża świeca paschalna (paschał). W Wigilię Paschalną, wśród wielu obrzędów nocnej liturgii, błogosławieństwo świecy i śpiew hymnu Exultet, zajęło naczelne miejsce. Chrystus jest światłością świata – to główna myśl całej liturgii tej świętej Nocy. Użycie świecy paschalnej znane było we Włoszech (oprócz Rzymu) już pod koniec IV wieku, a w Hiszpanii w IV/V wieku. Św. Augustyn miał ułożyć pochwałę tej świecy (laus cerei), podobnie diakon Ennodius z Pawii, który zredagował dwa teksty błogosławieństwa świecy (benedictiones cerei). Z czasem od końca IV do X wieku rozprzestrzenia się to błogosławieństwo: w Rzymie u św. Piotra dokonywane przez diakona, w Rawennie przez biskupa, a także w Neapolu. W Sakramentarzu Gelazjańskim (VII/VIII w.) pojawiły się pierwsze formuły błogosławieństwa. W VII/VIII w. także rozpowszechnił się śpiew Exultet. Składał się on ze wstępu, dialogu, prefacji, części zaadniczej i kończyły go uroczyste prośby. Pojawiły się też zwoje (rotuli) z tekstem i miniaturami umieszczonymi głową do dołu, aby wierni mogli je podziwiać podczas śpiewu diakona. Oprócz motywów: szczęśliwej winy Adama, wyjścia Izraelitów z Egiptu, świętej Nocy Chrystusa Zbawiciela i pochwały świecy wykonanej z wosku pochodzącego z pracy pszczół pojawiły się także inne. Kościół w Mediolanie dodał gwiazdę prowadzącą Mędrców, a Kościół w Exeter dodał Zesłanie Ducha Świętego oraz przyjście Ducha Świętego w domu Korneliusza. Święcono dwie świece do liturgii chrzcielnej podczas poświęcenia wody (ok. 800), a z czasem trzy świece (X w.). Błogosławiono także z czasem pięć ziarenek kadzidła do ozdobienia świecy paschalnej na pamiątkę pięciu ran Chrystusa. Zapalano od świecy paschalnej dodatkowe dwie świece symbolizujące Proroków i Apostołów. Od X wieku umieszczano na niej liczbę roku oraz inne chronologiczne informacje, a gdy się nie mieściły, to wypisane na osobnej tabliczce były na niej zawieszane. Z czasem zaczęto ją zanurzać w źródle wody chrzcielnej, a od XII wieku rozpowszechniło się trzykrotne zanurzanie. Być może wzięło się to od zanurzania niezapalonych świec katechumenów w źródle chrzecielnym podczas jego poświęcenia – o czym wspomina Amalary z Metz. Świecę paschalną rozdrabniano na kawałki (ok. 500) i rozdawano wiernym. Z odpowiedniego tekstu w Sakramentarzu Gelazjańskim wynika, że nawet bezpośrednio po poświęceniu w tym samym dniu to się odbywało. Z kolei już w X w. to rozdawanie kawałków świecy paschalnej miało miejsce w Niedzielę Białą. Z tego zwyczaju prawdopodobnie wykształcił się obrzęd poświęcenia Agnus Dei (do lat 60-tych XX w.).

ks. Teodor