ORGANISTA – ORGANY


Organista (gr. organikos, łac. organoedus, organista, organicus, organi pulsator/modulator) to ktoś, kto wykonuje funkcję liturgiczną. Jest to posługa w Kościele w szerokim znaczeniu, obok lektora, komentatora, kantora itp. (por. Kodeks Prawa Kanonicznego k. 230 & 2) dla mężczyzn jak i kobiet – to liturgiczna i duszpasterska posługa dla parafii podczas liturgii (Instrukcja z 1964 r. Inter Oecumenici, 97). Organista musi posiadać kompetencje muzyczne i liturgiczne (por. Sacrosanctum Concilium, 121). Podczas Mszy Świętej oraz innych nabożeństw rozwija on czynny udział wiernych poprzez śpiew (por. Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, 63). Towarzyszy on chórowi, gra zróżnicowaną muzykę instrumentalną, także jako improwizację (por. Instrukcja Musicam sacram, 46, 65, 67). Jego gra instrumentalna wspiera śpiew, pogłębia wspólnotę uczestników liturgii, ich pobożność oraz gotowość do chwały Bożej.
Organy (gr. organon, łac, organum) to instrument muzyczny. Nosiły one w czasach antycznych nazwę organa hydraulica, dopiero od IV wieku pojęcie organa odnosi się do organów jako nam znanego instrumentu. Organum to również określenie na najwcześniesze formy zachodniej wielogłosowości. Tytuł honorowy „Królowa instrumentów” (w męskiej formie „de tous instruments le roy”) pojawił się po raz pierwszy w XIV wieku (G. de Machaut). W organach piszczałki wydobywają dźwięki dzięki doprowadzonemu do nich powietrzu i odpowiedniej kombinacji mechanizmu klawiszowego. Użycie oragnów w ceremoniach rozpoczęło się w czasach rzymskiego i bizantyjskiego kultu władców. Stamtąd przedostaje się ono na dwór karoliński i dalej do katedr i innych kościołów. Wielogłosowy dźwięk organów jest symbolem harmonii kosmicznych sfer, podkreśla w ten sposób uniwersalny charakter liturgii i podnosi jej splendor. Gdy Kościół wschodni rezygnuje z użytku oragów, to na Zachodzie VIII-XIV w. dokonuje się ich rozpowszechnienie. W ten sposób organy pozostają specyficznym instrumentem dla Kościoła łacińskiego. (tp)